Waterafstotendheid van veen weer op de kaart

Veehouders in het veenweidegebied van Friesland ondervinden de laatste jaren veel problemen met een korrelige, stuifgevoelige bodem die geen vocht meer opneemt en waar het gras slecht groeit tijdens droge periodes. Dit fenomeen van waterafstotendheid, wat ook wel onomkeerbare hydrofobie heet, is al meer dan 80 jaar bekend. Door de droge en hete zomers van de afgelopen jaren komt het nu veel vaker voor. Onderzoek van het Louis Bolk Instituut in het kader van het project “Integrale bodemverbetering Feangreiden” laat zien dat je van percelen kunt voorspellen wat de gevoeligheid voor hydrofobie is. Maatregelen als het toevoegen van klei lijken de gevoeligheid te kunnen verminderen.

Waterafstotend veen: druppels water worden niet meer door de veengrond opgenomen als deze te ver is uitgedroogd, de bodem is hydrofoob geworden.

Grote verschillen in bodemhydrofobie in lab studie

Uit het onderzoek blijkt dat het hoge organische stofgehalte in veengronden een belangrijke factor is in de uitdroging van de bodem. Ook hebben we gevonden dat de problemen ontstaan nadat het bodemvochtgehalte gedaald is onder een kritiek kantelpunt. Dit heeft het Louis Bolk Instituut in het lab getest en we vonden verschillende bodemeigenschappen die een rol spelen bij het hydrofoob worden van het veen: organische stof versterkte dit, maar een hoger lutum- en siltgehalte, een hogere pH en een hoger vochtgehalte verminderde het hydrofoob worden van het veen (zie het rapport Hydrofobie op veengrond: oorzaken en maatregelen)

Maatregelen om hydrofobie tegen te gaan

De belangrijkste manier om hydrofobie tegen te gaan, is voorkomen dat de bodem te ver uitdroogt. Dit kan door beregenen of bevloeien, maar mogelijk ook door het verhogen van het grondwaterpeil. In het lab heeft het Louis Bolk Instituut verschillende andere mogelijke oplossingen getest. Het toevoegen van een surfactant (een soort zeepsop) was zeer succesvol maar in de praktijk moeilijk toepasbaar. Het toevoegen van klei, en in mindere mate gips en kalk, konden allemaal bijdragen aan het verminderen van hydrofobie. Deze maatregelen zullen verder worden uitgetest in lab- en veldproeven om hun effectiviteit in de praktijk en op de langere termijn te testen.

Toekomstperspectief: Hydrofobie als standaard bodemanalyse

De resultaten van ons onderzoek laten zien dat het risico op hydrofobie voorspeld kan worden aan de hand van de chemische eigenschappen van de bodem en monitoring van het bodemvocht. Dit biedt perspectief! Mogelijk kan dit worden opgenomen in de standaard bodemanalyses van laboratoria. Dit helpt de veehouders om gericht maatregelen te nemen, zoals beregenen of bevloeien, om hydrofobie te voorkomen.

Samen met veehouders aan de slag

In het project “Integrale bodemverbetering Feangreiden” in opdracht van Veenweide Fryslân en gefinancierd door de Provincie Fryslân, werken onderzoekers van het Louis Bolk Instituut samen met veehouders om oplossingen te vinden voor bodemproblemen. We werken hierin niet alleen aan hydrofobie maar ook aan doordringbaarheid van schalterveen, fosfaatbeschikbaarheid in de bodem en het effect van mestsoorten en mestaanwending en kruiden op bodemkwaliteit.

logo provincie Friesland

Meer informatie:

Nyncke Hoekstra, n.hoekstra@louisbolk.nl, 06-83248411
Meer over LBI-onderzoek in de veenweiden, met oog voor verduurzaming van het landgebruik op de webpagina Verduurzaming landgebruik veenweiden.

Geplaatst op:
08-04-2021