Gezonde steden
Nederland staat voor grote uitdagingen op het gebied van energie, klimaatadaptatie, mobiliteit, ruimte, landbouw en voedsel, natuurinclusiviteit, sociaaleconomische verhoudingen, gezondheid en welzijn. Zo is er bijvoorbeeld een toename te zien van welvaartsziekten. Eenzaamheid neemt toe, meer kinderen hebben overgewicht en spelen minder buiten en jongeren worstelen met mentale problemen.
Het belang van gezonde steden wordt dus steeds groter. Wil een wijkaanpak succesvol uitpakken, dan moet er op verschillende niveaus gewerkt worden aan gezondheid, kwaliteit van de leefomgeving, verbinding en inclusiviteit. Binnen de nieuwe stadswijk Merwede in Utrecht, waar zesduizend nieuwe woningen worden ontwikkeld, is dat besef er volledig. De hoofdvraag hier is dan ook: ‘Hoe maken we een zo duurzaam, gezond, prettig en levendig mogelijke nieuwe stadswijk voor Utrecht en de Utrechters?’ In de wijk wordt ingezet op innovatieve oplossingen op het gebied van duurzaamheid en mobiliteit. Zo wordt er geïnvesteerd in meer groen en water en in betere verbindingen voor voetgangers, fietsers en het openbaar vervoer. De wijk is nagenoeg autovrij. Ook komen er veel voorzieningen op loopafstand, zoals scholen, winkels en horeca.
Bolk-model Positieve Gezondheid en Leefomgeving
Merwede maakt positieve gezondheid een centraal onderdeel van de ruimtelijke ontwikkeling en integreert om die reden een gezonde leefomgeving in de eisen en wensen van duurzame gebiedsontwikkeling. Het Merwede LAB heeft aan het Louis Bolk Instituut gevraagd hoe het Bolk-model voor Positieve Gezondheid en Leefomgeving als een integraal instrument kan bijdragen aan meer Positieve Gezondheid in de wijk Merwede. Het Merwede LAB brengt impactvolle, praktisch toepasbare, duurzame innovaties en interventies op het vlak van duurzame energie, circulair bouwen, social design en gezond stedelijk leven in het planproces van Merwede.
Het doel van ons onderzoekstraject was om de innovaties, interventies en ontwerpregels bij het gebied te toetsen, te onderbouwen vanuit wetenschappelijk onderzoek en na te gaan of er kansen lagen om te komen tot een betere gezondheid van toekomstige bewoners.
We hebben in dit traject gekeken naar hoe het stedenbouwkundig plan van Merwede eruitziet, toegepast op ons model. Daarnaast hebben we een overzicht gemaakt van wetenschappelijke literatuur ter onderbouwing van een groene, sociale en beweegvriendelijke omgeving en een gezonde voedselomgeving. We hebben ook gekeken naar waar nog ruimte voor innovatie zit voor Merwede. Tevens hebben we geadviseerd welke rol onderzoek kan spelen naar de positieve gezondheid van de toekomstige bewoners als zij eenmaal in Merwede wonen.
Innovatieve kansen voor de nieuwe wijk
Merwede heeft zowel in het fysieke domein als qua aanbod veel aandacht voor verschillende elementen die bijdragen aan de positieve gezondheid van de toekomstige bewoners. Zo is er o.a. veel groen, geen autoverkeer, veel ruimte voor spelen, zijn er veel ontmoetingsplekken, maar is er ook een breed aanbod van bijvoorbeeld een wijkcentrum, cultuurhuis, ouderencentrum en jongerenhuiskamer. Erg sterk is dat er veel vrije ruimte beschikbaar is die later met en door bewoners ingevuld kan worden. Elke wijk is tenslotte uniek en heeft een eigen dynamiek met eigen wensen en behoeften van bewoners. Een aanpak op maat kan enorm bijdragen aan de positieve beleving in een wijk. Daarbij zijn bewonersparticipatie, ruimte en buurtbudget essentieel.
Zie het rapport voor alle bevindingen.
Partners
Merwede LAB, mede mogelijk gemaakt door het eigenarencollectief: Gemeente Utrecht, Janssen de Jong, BPD | Bouwfonds Gebiedsontwikkeling, Synchroon, Boelens de Gruyter, G&S, AM, Greystar, Roundhill Capital, Lingotto en 3T Vastgoed.
Financiers
Merwede LAB wordt onder andere gefinancierd door nationaal programma Kansen voor West, onderdeel van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO)
Lees ook
Positieve Gezondheid en sociale cohesie centraal in nieuwe wijk Texel
Positieve Gezondheid in Amsterdam Zuidoost