Verduurzaming landgebruik veenweiden

Ontstaan van veen

Veen is eigenlijk niets anders dan organische stof van bomen- en plantenresten die zich gedurende duizenden jaren heeft kunnen ophopen tot vaak meters dikke pakketten. Waar ooit broekbossen en veenmoerassen waren, ligt nu een uniek Nederlands cultuurlandschap: de veenweiden. Ontwatering in het veen brengt echter zuurstof in de bodem, waardoor het veen afbreekt, de bodem daalt, broeikasgasemissies ontstaan en mineralen verloren gaan naar water en lucht.

Veenbodem en hoog grondwaterpeil

Thema’s waaraan we werken zijn direct of indirect gericht op het behoud van de veenbodem. We werken bijvoorbeeld aan klei-in-veen, kruiden in grasland, weidegang, biodiversiteit en weidevogels, kringlooplandbouw, waterkwaliteit en systeemonderzoek van landbouw bij hoge grondwaterpeilen. Zo onderzoeken we wat de vorming van een kleihumuscomplex kan betekenen om organische stofafbraak te remmen. Bovendien analyseren we de werking van grasland voor het verminderen van broeikasemissies in veenweiden en de relatie tussen landgebruik en weidevogels. Verder onderzoeken we het perspectief van de melkveehouderij in regio’s met een hoog grondwaterpeil. Tot slot verkennen we ook teelten zoals riet, lisdodde en gras bij een hoog grondwaterpeil.

Brede Expertise

Wij werken met én voor boeren, bedrijfsleven, kennisinstituten, waterschappen, lokale, regionale en landelijke overheden en andere mensen en organisaties actief in de veenweiden. Wij hebben een team met uiteenlopende expertises op het gebied van grasland en plantenteelt, bodem en organische stof, biodiversiteit, dierhouderij, kringlopen en economie. Dat garandeert zowel een brede als gedetailleerde blik op dergelijke complexe vraagstukken.

Voorbeeldprojecten en (wetenschappelijke) output

Wij participeren in een keur aan projecten, waarvan we enkele hieronder uitlichten.

Veenweiden Innovatie Programma Nederland (VIPNL)

Het VIPNL heeft als doel om duurzame en opschaalbare vormen van landgebruik te ontwikkelen die een rendabele exploitatie mogelijk maken. Binnen het VIPNL werken veehouders, onderzoekers, adviseurs en andere relevante stakeholders samen aan praktische maatregelen en innovaties in landgebruik. Dit moet ertoe leiden dat de perspectieven van de Regionale Veenweide Strategieën gerealiseerd worden. Klik hier voor meer informatie. Er zijn verschillende VIPNL-projecten:

VIPNL Boeren bij hoog water

In Boeren bij hoog water staan vragen centraal zoals: ‘Kun je boeren bij een hogere grondwaterstand?’ en ‘Wat betekent hoogwater voor bodem, gewas en koeien?’. Op de Hoogwaterboerderij in Zegveld verkennen we de mogelijkheden: wat werkt wél en wat niet. Het gaat om samenwerking van onderzoek, praktijk, waterschappen en overheden waarin kennis, techniek en innovatie ingezet worden. Klik hier voor meer informatie.

VIPNL Klei-in-veen

De bodemmaatregel klei-in-veen is een relatief nieuwe, innovatieve maatregel die agrariërs kunnen toepassen. Uit labproeven ontstaat het beeld dat inspoelen van klei (klei-in-veen) als maatregel veenoxidatie kan verminderen en dat is extra lonend in gebieden waar onvoldoende water beschikbaar is voor vernatting. Het doel van dit project is het ontwikkelen van kennis over de effectiviteit, neveneffecten en praktische aspecten zoals logistiek en wijze van verspreiding van klei op veengronden. Klik hier voor meer informatie.

VIPNL Natte teelten op veengrond

Dit onderzoek richt zich op de vraag of natte teelten een duurzaam alternatief of aanvulling kunnen vormen op de melkveehouderij. Riet, lisdodde en andere gewassen welke groeien onder natte omstandigheden op veengrond zijn natte teelten. Doel van natte teelten is om het land productief te benutten, en tegelijkertijd broeikasgasemissies en bodemdaling te beperken én te werken aan water- en biodiversiteitsopgaven. De teelt, oogst en biomassamarkt moeten nog flink doorontwikkeld worden; ze zijn nog lang niet zo ver ontwikkeld dat het al als een solide vorm van duurzaam landgebruik voor de huidige veenweiden kan worden geïntroduceerd. Klik hier voor meer informatie.

Proeftuin Krimpenerwaard: veerkrachtig agrarisch ondernemen op veen

In de proeftuin Trots op de Krimpenerwaard (2018-2022) werkten melkveehouders, onderzoekers van o.a. het LBI, adviseurs en andere stakeholders samen aan een blijvende rol voor de landbouw op veen. Dat betekent kijken en meebewegen met de natuurlijke veerkracht van bodem, gewas en dieren. En onderzoeken wat werkt en wat niet, en waarom dan niet. We noemen dat adaptieve landbouw. Klik hier voor resultaten en hier voor meer informatie.

Weidewinst

Weidewinst (2018-2021) was een initiatief van verschillende partijen die zich inzetten voor meer biodiversiteit en het behoud van weidevogels in de provincie Zuid-Holland. Daarvoor bracht het Louis Bolk Instituut kennis, ervaring, praktijkonderzoek en fundamenteel wetenschappelijk onderzoek in. Die inbreng is vertaald naar praktische tips en maatregelen waarmee melkveehouders concreet aan de slag kunnen op hun bedrijf. De ervaring van boeren is hierbij een belangrijk uitgangspunt. Dit was een samenwerkingsverband met VIC Zegveld, PPP-Agro Advies, van Hall Larenstein. Klik hier voor resultaten en hier voor meer informatie.

Kruidenrijk grasland met weegbree voor milieukwaliteit

In dit project werd onderzocht in hoeverre smalle weegbree in een graskruidenmengsel tot minder nitraatuitspoeling, lachgas- en ammoniakemissie kan leiden en dus uiteindelijk tot een hogere benutting van stikstof op bodem- en bedrijfsniveau. Het project werd in 2018-2020 in samenwerking met KTC Zegveld uitgevoerd, met financiële ondersteuning van ZuivelNL. Klik hier voor resultaten.

Proeftuin Veenweiden

Proeftuin Veenweiden (2016-2020) was een innovatief gebiedsprogramma waarin melkveehouders, onderzoekers en adviseurs samenwerkten aan ruimte voor ontwikkeling in het veenweidegebied. De Proeftuin was een initiatief van LTO Noord en Veenweiden Innovatie Centrum Zegveld, financieel ondersteund door provincie Zuid-Holland, het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, het Melkveefonds en het LTO Noord Fonds. Het was een driejarig programma uitgevoerd door LTO Noord, Wageningen University & Research, VIC Zegveld, PPP-Agro Advies en het Louis Bolk Instituut. Klik hier voor resultaten.

Wetenschappelijke publicaties n.a.v. dit project: